De
Petromax is een bijzondere lamp. Een olielamp ja, maar dan een petroleumvergasser. Ook wel een petroleum druklamp of een hoge druk lamp genoemd.
De Petromax
dankt zijn naam aan een samentrekking van de voornaam van de uitvinder Max en
het woord petroleum. Max Graetz bedacht in 1916 een nieuw soort verlichting.
Het moest branden op petroleum, toen een nieuw en goedkoop product. Hij bedacht
een proces om
van het petroleum gas te maken. Dit petroleumgas heeft een hoge
verbrandingswaarde en energie-inhoud, daardoor ontstaat een hete blauwe vlam.
Zie meer hierover op Wikipedia.
Het ontwerp uit 1916 was zo'n succes dat het nu nog over de hele wereld gebruikt wordt.
Tot
een paar jaar geleden hadden wij een buitensportwinkel in Zwolle, in de Assendorperstraat.
Medewerkers begonnen nog wel eens te zuchten als ik in gezelschap van een klant
bij het kastje kwam waar de Petromax lamp stond te prijken. Ze hadden het
verhaal al wel erg vaak gehoord en overdreef ik niet wat, over zo’n gewone
ouderwetse olielamp?
“Ik
ben verwekt, geboren en deels opgegroeid met Petromax”. En dat klopte. ‘Ik ga
op reis’ was een kreet die mijn ouders al kenden. Ik werd geboren in Serui, op het eiland Yapen in Nieuw
Guinea. We woonden op een plaats waar in die tijd geen elektriciteit was. Maar
petroleum kun je overal kopen en toen, en nu trouwens nog steeds, kende iedereen de Petromax
lampen, grappig genoeg ook als het Chinese namaak was. “Petromax” was dan ook
geen merknaam, maar een soortnaam, zoals wij dat nu kennen met Vim. Het was de
belangrijkste verlichtingsbron, duur in aanschaf, maar dan had je ook
levenslang betrouwbare verlichting op goedkope petroleum.
Mijn
moeder was de lampenist, zij beheerde de olielampen en de petroleum. Elke avond
controleerde zij de hele rij Petromax lampen. Kijken of de kousjes heel waren, of
ze goed gevuld waren, glazen schoon, etc. Dan werden ze allemaal opgepompt, het
opwarmreservoir gevuld met spiritus, daarna werden achter elkaar alle spiritus
aangestoken voor het voorverwarmen en als de laatste lamp in de rij op spiritus
brandde ging bij de eerste de petroleumkraan open. Jongens uit het Internaat
hingen vervolgens op strategische plaatsen een brandende Petromax op. Het hele
erf was dan verlicht. En het mooie is, een lamp kan zo'n 8 uur branden op een tank
van ruim een liter petroleum!
Er
was op Serui ook een klein ziekenhuisje, met zelfs een operatiekamer. Dat wil zeggen er
was een met cement glad afgesmeerde kamer die goed geschrobd kon worden. Als er
geopereerd moest worden, of als een vrouw moest bevallen, werd alles geschrobd
met groene zeep, de wanden en het plafond met witkalk (ontsmet!) gesaust en op
het moment suprême werden er twee brandende Petromaxen aan het plafond gehangen.
Zo ben ook ik op de wereld gekomen, gelokt door het heldere licht en warme
gesuis van twee prachtige Petromax lampen. Ik ben mijn leven lang verliefd
gebleven op die dingen…
Tegenwoordig
vervult Petromax in ons leven een wat prozaïscher, maar niettemin
romantische rol. Als we in voor- en najaar in de schemer nog gezellig buiten
willen blijven gaat de Petromax aan. Ik geniet elke keer van het ongelofelijk
heldere licht en het mooie, typische “Petromax-geluidje”, glas wijn er bij, heerlijk! Net als vroeger geldt nog steeds dat de aanschaf een echte investering is maar de verdere kosten zijn symbolisch. Met een liter
petroleum kun je een paar avonden plezier hebben. Over
de hele wereld vervult deze wonderbaarlijke lamp al bijna honderd jaar een rol.
Militairen, reddingswerkers, bosbouwers en vissers gebruiken jaar in jaar uit
de mooie uitvinding van Herr Graetz. Ik ben hem dankbaar voor zijn werk.
Nieuwsgierig,
of wilt u ook zo’n bijzondere, zuinige en duurzame lichtbron hebben?
Kijk
eens op onze site naar de Petromax HK500, een prachtige en sfeervolle lamp.
Vragen?
info@ikgaopreis.nl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten